Çocukların Yaş
Düzeylerine Göre İçinde Bulundukları Motor Gelişim Dönem ve Evreleri
36-72 aylık çocukların
içinde bulundukları motor gelişim dönemi “temel hareketler dönemi” olarak
adlandırılır. Dolayısıyla, 36-72 ay çocuklarının bu hareket dönemi içerisinde
incelenmeleri gerekmektedir. Eğitim programında hareket eğitimi ile ilgili
program geliştirmede birincil argüman “temel hareketler dönemi”ne uygunluk
koşulu olmalıdır.
Koşma,
atlama, sıçrama, sekme, yakalama, fırlatma, tutma vb. hareket becerilerinin
kazanıldığı bu dönem bütün çocuklarda bulunan ortak özellikler ve yaşam için
gerekli temel beceriler olduğundan bu hareketlere temel beceriler, bu
hareketlerin sergilendiği döneme de temel hareketler dönemi denmektedir
(Gallahue 1982, Wickstrom 1977, Cratty 1973).
2
yaşından itibaren temel hareketler kaba bir biçimde ortaya çıkar. Temel
hareketlerin gelişimi 3 evrede incelenir. Bu evreler gelişimsel bir sıra
izlemekle beraber her evreyi diğerinden kesin çizgilerle ayırmak mümkün
değildir (Gallahue, 1982).
Başlangıç evresi: Bu evre genellikle 2-3 yaşlar
arasındaki çocukların temel hareketleri yapmadaki ilk amaçlı çabalarını içerir.
Hareket atlanılan veya düzgün sırada olmayan parçalardan oluşur. Vücudun
abartılı veya kısıtlı biçimde kullanılması, hareketin akışında ve
koordinasyonunda yetersizlik bu evredeki hareketlerde gözlenilen temel
eksikliklerdir (Gökmen ve ark., 1995: 40).
İlk evre: Bu bir geçiş evresidir. 4-5
yaşlarında görülen bu evre, daha kontrollü ve daha ritmik koordinasyonu olan
temel hareketlerden oluşur. Hareketin zamana ve mekana ilişkin elemanları daha
koordinelidir. Bir önceki evreye göre gelişmiş koordinasyona rağmen
hareketlerde abartma ve sınırlama sürmektedir. Normal gelişim özellikleri
sergileyen çocuklar “olgunlaşma” faktörü nedeniyle temel ha-reketler döneminin
ilk evresine gelebilirler. Ancak bu evredeki düzeltmeye yönelik hareket eğitimi
eksikliği veya yokluğu, bireylerin bir çok hareket formu açısından bu evrede
kalabilmelerine neden olabilmektedir (Gökmen ve ark.1995: 41).
Olgunluk evresi: 5-7 yaşlar arasında görülen bu
evrede hareketler mekanik olarak yeterli, koordineli ve kontrollü olarak
gerçekleştirilebilir. Normal koşullarda 6 yaş çocuğunun temel hareketler
açısından genellikle olgunluk düzeyine eriştiği belirtilmektedir (Cratty, 1979;
Espenschade ve Eckert, 1980; Gallahue, 1982 akt. Gökmen ve ark., 1995: 41).
Çocukların
ve yetişkinlerin hareketleri incelendiğinde, çoğunun temel hareketlerinin
olgunluk evresi düzeyine ulaşmadığı görülür. Bazı bireyler olgunluk evresi
düzeyine çevresel faktörlerin minimum etkisi ile yani, “olgunlaşma”nın
etkisiyle ulaşabilmelerine rağmen, büyük çoğunluk alıştırma olanağına,
denemeye, güdülenmeye, düzeltici ve nitelikli eğitime vb. gereksinim duyar. Bu
faktörlerin yokluğu çocukların temel hareketlerdeki olgunluk evresi düzeyine
ulaşmalarını engelleyebileceği gibi, sonraki hareket gelişim dönem ve
evrelerindeki gelişimi de engelleyecektir (Gökmen ve ark., 1995: 41).
Okulöncesi
hareket etkinliklerinde ve oyun etkinliklerinin hareket içeriklerinde üzerinde
önemle durulması gereken nokta,
çocukların yer değiştirme, denge, nesne kontrolü, küçük kas ile ilgili
hareketler ve müzik ve ritm eşliğinde hareketleri gerçekleştirmeye
çalışırlarken bu çabanın temel hareketler dönemi başlangıç, ilk ve olgunluk
evresine göre gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır. Bunun kadar önemli diğer nokta çocuklardan
hareket becerilerini bir üst evreye yönelik gerçekleştirmelerinin istenmemesi
gereğinin bilinmesidir.
Örneğin
içerisinde koşma, atma ve yakalama hareket becerilerinin olduğu bir etkinlikte
çocukların söz konusu hareketleri yaşlarının gelişim özelliklerinin
gerektirdiği ve elverdiği ölçüde yapmalarının sağlanması hareket ve oyunla
hareket etkinliğinin temel eğitim yaklaşımı olmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.